Hayalet silahlar veya diğer bir deyişle ruhsatsız silahlar, kişisel silahlanmanın kontrol altına alınması gerektiğini savunan kişiler içindir. Peki bu silahların izini sürmek neden bu kadar zor? Ve yanlış ellere geçmesini önlemek için bir şeyler yapmak mümkün mü?
Manuel Yambo, 16 yaşındaki kızı biri tarafından öldürülene kadar “hayalet” silahların ne olduğunu bilmiyordu.
Evdeydi, işe gitmeye hazırlanıyordu ve birdenbire her ebeveynin paniğe kapılacağı bir telefon aldı. Kızı Angellyh, okulunun yakınında bir sokak çocuğu tarafından vuruldu. Hastaneye gerçek anlamda koşarken istemediği bir telefon daha aldı: Kızı ölmüştü. Kendi gözleriyle görene kadar inanmak istemedi.
Sadece birkaç ay önce, Angellyh 16. yaş gününü kutladı ve pembe bir pelerin ve taç giyerek babasıyla dans etti.
Yambo, kızı hakkında sevgiyle şunları söyledi: “Angellyh, o eğlenceli bir insandı. O benim gibiydi, ”diye hatırlıyor.
Yetkililer Yambo’ya 17 yaşındaki bir zanlının ruhsatsız, izi sürülemeyen bir hayalet silah kullandığını söyledi. Günümüzde internete erişimi olan herkes silah yapmak için malzeme satın alabilir. Yine internetteki görsellerle bölümleri bir saatten daha kısa sürede bir araya getirmeyi öğrenebiliyor.
Yambo, BBC’ye “Bunu elde etmenin ne kadar kolay olduğunu görünce şok oldum” dedi.
“Böyle şeyler düşünebilirsiniz ama internetten oyuncakmış gibi sipariş veremezsiniz”.
Uzmanlar, hayalet silahları ABD’de en hızlı büyüyen güvenlik sorunu olarak tanımlıyor. Alkol, Tütün ve Ateşli Silahlar ve Patlayıcılar Bürosu’na (ATF) göre, suç mahallerinden elde edilen hayalet silahların sayısı yüzde 1000 arttı.
Yambo’nun yaşadığı New York Şehri polis departmanı (NYPD), ilk olarak 2018’de bir hayalet silah ele geçirdi. O yıl toplam 17 silah toplandı. 2019’da bu sayı 50’ydi. 2020’de 150’ye, bir yıl sonra 275’e çıktı.
ATF’nin Washington, DC’deki Ulusal Entegre Balistik Bilgi Ağı tesisinde, balistik kanıtlar suçlanıyor ve ülke çapındaki suç mahalleriyle eşleştiriliyor. Ancak seri numaraları ve ruhsatları olmadan silahların ve dolayısıyla bu silahları reşit olmayan kişilere satanların takibi mümkün değildir.
ATF yetkilisi Jerome McClinton BBC’ye “Neredeyse herkes parça sipariş edebilir ve taşıdığımız silahlar kadar iyi bir silah yapabilir” dedi.
Geçen yıl ağustos ayında Biden yönetimi tarafından yeni bir düzenleme çıkarılmıştı. Buna göre hayalet silah yapmak için kullanılan temel eserler, klasik ateşli silahlar olarak nitelendirilmiş ve bu nedenle bir seri numarası içermeleri gerektiği söylenmiştir.
Başsavcı Merrick Garland o sırada yaptığı bir konuşmada, “Bu düzenleme, suçluların izlenemez silahlar elde etmesini zorlaştıracak” dedi.
Ülkede ondan fazla eyalette hayalet silahlar da yasaklandı. Kişisel silahların kontrolünü savunan Giffords Hukuk Merkezi baş hukuk müşaviri yardımcısı David Pucino, yeni düzenlemelerin yeterince kapsamlı olmadığını, çünkü hayalet silah yapımında kullanılabilecek tüm bölümleri kapsamadığını söyledi.
Pucino ayrıca ulusal bir çerçevenin olmaması nedeniyle hayalet silahların yasal olduğu eyaletlerden alınıp yasa dışı olduğu eyaletlere nakledilebileceği tehlikesine de işaret etti.
Hayalet silahlar, sıkı silah kısıtlamaları olan ülkelerde bile uluslararası bir sorun haline geliyor. Örneğin, bazı silahlar Amerika Birleşik Devletleri’nden karteller tarafından yaygın olarak kullanılmalarından endişe duyan Meksika’ya gönderiliyor. Pucino, Batı Avrupa’da hayalet silahlar yapmak için 3D yazıcıların kullanıldığını söyledi.
ATF, Amerika’daki hayalet silah eğiliminin yurtdışında da görülebileceği konusunda uyardı.
ATF Özel Temsilcisi Charlie Patterson, “Nihayetinde, hayalet silah bugün sorun olmayan ülkelerde sorun haline gelecek” dedi.
Hayalet silahlardaki artış, kaçınılmaz olarak çeşitli üreticilerin daha yakından incelemesine yol açtı. 2022’de New York Başsavcısı, yasadışı silah parçaları sattığı iddiasıyla birkaç internet satıcısına dava açtı. Bir New York mahkemesi de Ocak ayında bu davada, hayalet silahları eyalet pazarından etkili bir şekilde çekerek ihtiyati tedbir kararı verdi.
ABD’deki en büyük hayalet silah üreticisi Polymer80’e karşı öfke de arttı.
Ayrıca Washington DC eyaleti bu şirkete 4 milyon dolar para cezası verdi. Bu, şirketin eyalette yaşayan insanlara yasa dışı silahlar satarak tüketiciyi koruma maddelerini ihlal etmesiyle ilgiliydi.
Ancak Polymer80’in kurucu ortağı Loran Kelly, hayalet silahlarla ilgili endişeleri bir “efsane” ve “bölücü bir sorun değil” olarak nitelendirdi. Kelly, Washington DC kararına itiraz ederken, diğer davaları da önemsiz olarak yorumladı.
Kelly’ye göre, kolluk kuvvetleri tarafından ele geçirilen toplam silah sayısında hayalet silahların payı oldukça küçük. ATF, 2021 yılında 460,24 silah ele geçirirken, ele geçirilen hayalet silah sayısı 19.273 oldu.
Angellyh’in ailesinin deneyimlerini paylaştığını belirten Kelly, hükümetin ateşli silahlarla ilgili her türlü düzenlemesine şahsen karşı çıktığını da ifade etti.
Ateşli silahların Amerikalı çocuklar ve gençler için önde gelen ölüm nedeni olduğunu gösteren istatistikleri reddetti çünkü asıl noktayı kaçırıyor:
“İnsanlar zihinlerinde şiddeti ve ateşli silahları ayırmalı. Sorunlu çocuklarımız varsa ya da bu ülkede sıklıkla yaşadığımız haklarımızdan mahrum hissediyorsak, şiddetin temel sorunu budur.”
Bu, Angellyh’nin ailesinin yapmadığı bir ayrımdır. Yambo, Angellyh’nin ölümünden yapımcıları sorumlu tutuyor. Ayrıca silahlı şiddetten gerçekten etkilenenlere yardım etmek için bir vakıf kuruyor.
Yambo, “Bu silahlar kimin için yapılmış? Adalet Bakanlığı veya ATF tarafından sorgulanmamak için neden parçalar halinde satılıyor?” diye sordu.
