BBC araştırması, Ukrayna işgaline destek veren Rus sosyal medya ünlülerinin yayınları aracılığıyla büyük reklam gelirleri elde ettiğini ortaya çıkardı.
Bu kişiler her gün hesaplarında savaşla ilgili en şaşırtıcı sahnelere ve uydurma tezlere yer verirken, aynı zamanda moda ve kripto para reklamlarını da paylaşıyorlar.
Z-blogcular olarak da adlandırılan bu yayıncılar ön saflardan fotoğraf paylaşabiliyor. Buradan genç Rusları askere davet ediyor.
Z işareti Rusya’da işgale verilen takviyenin sembolü haline geldi.
Şubat 2022’de başlayan işgal sonrasında yapılan yayınlar nedeniyle Rusya’da Instagram, Facebook ve Twitter engellendi.
Savaş Telegram’da yoğunlaştıkça fenomenler yayınları aracılığıyla milyonlarca takipçi kazandı.
Kullanıcılar buraya gelmeye başladıkça Telegram’ın reklam pazarı da büyüdü.
Bu influencerlar, savaş içerikleri aracılığıyla kazandıkları genç takipçileri, bu yaş kategorilerine ulaşmaya çalışan şirketlere sunuyor.
BBC’nin Dezenformasyon Grubu, bu hesapların otel sahibi gibi davranarak ne kadar kâr elde ettiğini araştırdı.
Bu influencerlar arasında en bilinenlerden biri olan Alexander Kots’a ulaşmayı başardık.
Daha önce bir gazetenin savaş muhabiri olan Kots, 600 bin takipçiyle savaş fenomeni haline geldi.
Bir diğer isim olan Semyon Pegov’un ise 1,3 milyon takipçisi var.
Alexander Kots, Telegram kanalında paylaşacağı reklam içeriği için 440 ile 680 pound arasında talep ediyor.
Hesap adı WarGonzo olan Semyon Pegov, tek bir reklam gönderisinin ödülünün 1.550 £’a denk gelen ruble olacağını söyledi.
Telegram’da bu şekilde ünlü olan kişiler günde en az bir reklam paylaşıyor. Elde ettikleri gelirler, taban fiyatının 550 £ civarında olduğu Rusya’da büyük bir faydayı temsil ediyor.
Paralı asker şirketi Wagner’e ait Gray Zone adlı Telegram kanalıyla da bir aracı aracılığıyla iletişime geçtik.
Aracı reklam şirketi bize bir içerik için 260 liraya mal oldu.
Alexander Simonov’un kanalına reklam vermek için 180 lira, takipçisi az olan Alexander Yaremchuk’un kanalı için ise 86 lira talep edildi.
Bazı savaş yanlısı blog yazarlarının ana akım medyada savaş muhabirliği deneyimi var. Maryana Naumova gibi böyle bir geçmişe sahip olmayan isimler de benzer içerikler üretiyor.
Wagner şirketine bağlı bir kampüste gazetecilik eğitimi alan Maryana Naumova, şu anda ulusal televizyonda kendi programını yapıyor.
BBC’nin çok sayıda takipçiye ulaştığı hesaplardan yalnızca Alexander Kots konuşmayı kabul etti.
Bahmut’ta olduğunu söyleyen Kots, bilgi savaşlarının yaşandığı bir dünyada muhabir olduğunu savundu.
Kots, “Savunma Bakanlığı çoğu zaman bizi dinliyor. Elimizdeki bilgileri onlarla paylaşabileceğimiz doğrudan bir hattımız var. “Bütün bunlar perde arkasında oluyor” diyor.
Z-blogcuların içerik havuzu, kendileriyle paylaşılan özel görsellerden oluşur. Bu görseller sayesinde takipçi sayılarını arttırmaktadırlar. Ancak bu görüntülerin bazıları gerçek değil.
Geçen Mart ayında Alexander Kots bir araç kamerası görüntüsü paylaşmıştı. Bu görüntünün iki Ukraynalı askerin içinde bir kadın ve bir çocuğun bulunduğu aracı durdurduğunu gösterdiği iddia edildi.
Silahlı saldırgan, videodaki kadın için “domuz” tabirini kullanıyor ve kadını Rusça tehdit ediyor. Kots, bu görüntünün Ukraynalı askerlerin sivillere nasıl davrandığını gösterdiğini savundu.
Ancak coğrafi araştırmalarımız bu görüntünün Donetsk’te çekildiğini ortaya çıkardı. Ayrılıkçıların elinde bulunan bölgede üniformalı Ukraynalı askerlerin yol denetimi yapması mümkün değil. Ayrıca Ukrayna’da araç içi kameraların kullanılması yasaktır. Bu yasak, askeri birliklerin hareketlerinin izlenebilmesi ihtimali nedeniyle konuldu.
Bu görsel, savaş yanlısı blogcuların Rus gençliğini etkilemek için kullandıkları geçersiz içeriklerden sadece bir tanesi. Ancak sahte içeriğin de işe yaradığı görülüyor.
Başka bir görüntüde askere gitmek için merkeze giden bir adam, Vladlen Tatarski’nin paylaşımlarının ardından askere gitmeye karar verdiğini söylüyor. Tatarski 2023 yılındaki bir saldırıda öldürülmüştü.
Bu içerikle ilgili iletişime geçtiğimiz Telegram, platformun Rusya’daki kullanıcıların BBC ve Meduza gibi sansürsüz haberlere ve Zelenskiy’in açıklamalarına ulaşabilecekleri son adres olduğunu iddia etti.
Bir şirket sözcüsü, tüm taraflara eşit davranıldığını söyledi.
Savaşın başlamasından önceki dönemde Vladimir Putin, Z-blogculardan duyduğu memnuniyeti onları Kremlin’de ağırlayarak göstermişti.
Cumhurbaşkanlığı bünyesinde insan hakları konseyine Alexander Kots’u atadı. Semyon Pegov, seferberlikle ilgili çalışmalarda birlikte çalışacağı bir gruba bağlıydı.
